Được sủng hạnh

Hán Vũ Đế đăng cơ một thời gian, Trần Hoàng hậu mãi không sinh được con khiến Hoàng đế mệt mỏi chán ghét[15]. Có thuyết cho rằng Hoàng hậu cậy mình là cháu ngoại của Đậu Thái hoàng thái hậu, lại có mẹ là Quán Đào công chúa, từng lập đại công phò trợ Hoàng đế nên tính nết ương ngạnh, không cho Vũ Đế gần gũi phi tần. Bên cạnh Vũ đế không có sủng phi, Bình Dương công chúa học theo cô mẫu Quán Đào từng hiến mỹ nữ cho cha là Hán Cảnh Đế, đích thân đào tạo mỹ nữ dâng tặng em trai, mong muốn sau này được hưởng lộc[16].

Năm Kiến Nguyên thứ 2 (139 TCN), tháng 3, tiết Thượng tỵ, Hán Vũ Đế đi tuần du Bá Thượng hiến tế tiên tổ nhà Hán, sau đó ghé sang phủ Bình Dương công chúa[17]. Công chúa sai các mỹ nhân trong phủ ra nghênh tiếp, nhưng Vũ Đế không để mắt đến ai. Sau đó Công chúa bày yến, sai Vệ Tử Phu ca múa rót rượu. Tài nghệ và nhan sắc của nàng khiến Vũ Đế say mê không rời mắt[18]. Vũ Đế giả vờ rời tiệc đi thay áo, Công chúa hiểu ý, bèn giục Vệ Tử Phu theo hầu, nàng được Vũ Đế sủng hạnh tại phòng thay đồ[18][19]. Ngày hôm sau, Vũ Đế cao hứng ban thưởng Công chúa 1,000 cân vàng rồi mang Vệ Tử Phu về cung[20]. Sau khi vào cung, Hoàng đế nhanh chóng quên đi Vệ Tử Phu, để mặc nàng vô sủng, sống chen chúc trong hậu cung hơn nghìn người mà chưa từng một lần triệu hạnh[21][22][23]. Sang đến năm thứ 3 (138 TCN), Hán Vũ Đế sai viên hoạn quan chọn ra các cung nữ lớn tuổi để cho xuất cung. Vệ Tử Phu nghĩ mình không còn cơ hội hầu hạ Hoàng đế nên cũng xin viên hoạn quan cho tên vào danh sách rời cung. Trước khi cung nữ xuất cung, viên hoạn quan đưa họ đến cho Vũ Đế xem mặt lần cuối. Trông thấy Vũ Đế, Vệ Tử Phu bật khóc, xin ân chuẩn cho rời cung[22][24]. Vũ Đế nhớ lại người đẹp mình từng gặp và sủng ái tại Bình Dương phủ, liền dắt tay nàng đưa về cung. Vệ Tử Phu phục sủng và nhanh chóng mang thai[25].

Quán Đào công chúa ỷ có công nên rất tự mãn[26]. Nay Vệ thị đột nhiên đắc sủng, bà sợ đe dọa ngôi Hoàng hậu của con nên lập mưu trừ khử. Khi đó, Vũ Đế tuyển em trai Vệ Tử Phu là Vệ Thanh làm việc ở Kiến Chương điện, Quán Đào công chúa nhân cơ hội bắt nhốt Vệ Thanh vào ngục, chuẩn bị xử tử. May có người bạn là Công Tôn Ngao (公孙敖) và các tráng sĩ xông vào cứu, Vệ Thanh mới thoát chết[27]. Vệ Tử Phu bất mãn việc làm của mẹ con Trần Hoàng hậu nên khóc lóc xin Vũ Đế cho Vệ Thanh một chức quan. Hán Vũ Đế chiều ý, liền triệu Vệ Thanh vào, thấy người cao lớn, giỏi võ nghệ nên cho làm Thị trung, anh cả Vệ Trường Quân của Vệ Tử Phu do đó cũng được triệu vào làm Thị trung, liên tiếp mấy ngày ban thưởng cho nhà họ Vệ số vàng lên đến hàng nghìn[28].

Nhiều năm gần gũi Hoàng đế, Vệ Tử Phu lần lượt sinh 3 công chúa là Vệ Trưởng công chúa, Thạch Ấp công chúa và Chư Ấp công chúa[29]. Khi này hậu cung chưa có phi tần nào sinh con, nên Vệ Tử Phu được tấn phong Phu nhân (夫人), địa vị chỉ dưới Hoàng hậu. Trong thời gian này, sử sách liên tiếp ghi lại rằng ["Vệ thị đại hạnh"; 衛氏大幸] hay ["Hữu sủng"; 有宠] để mô tả sự chuyên sủng của Hán Vũ Đế đối với Vệ phu nhân[25]. Do Vệ phu nhân hiển quý, người nhà liên tục nhận được mối hôn nhân tốt, chị cả Vệ Quân Nhụ gả cho Công Tôn Hạ, Công Tôn Hạ vì thế được tín nhiệm trong triều. Vệ Thiếu Nhi cùng Trần Chưởng có tư tình, Vũ Đế liền lập tức ban hôn. Công Tôn Ngao do thân cận với nhà họ Vệ nên càng được lợi, Vệ Thanh từ chức Thị trung được thăng làm Đại trung đại phu[30]. Trần Hoàng hậu hận Hán Vũ Đế thiên vị, nhiều lần sai người hạ độc Vệ phu nhân, nhưng đều bị Vũ Đế phát hiện và ngăn cản. Từ đó Vũ Đế thôi thúc ý định phế hậu để lập Vệ phu nhân thay thế[31].

Lên ngôi Hoàng hậu

Năm Nguyên Quang thứ 5 (130 TCN), có người tố giác Trần Hoàng hậu triệu một Vu nữ là Sở Phục (楚服) vào cung, dùng thuật Vu cổ mê hoặc Hoàng đế, đồng thời có quan hệ thân thiết bất chính (tin đồn là đồng tính luyến ái). Hán Vũ Đế nghe xong vô cùng tức giận, mệnh Ngự sử đại phu Trương Âu (张欧) phụ trách vụ án, cùng Hầu ngự sử Trương Trang (张汤) điều tra, phát hiện Trần Hoàng hậu đích thực cùng Sở Phục lập từ đường, yểm bùa chú và có hành vi bất chính. Tháng 7 (ÂL) năm đó, Trần Hoàng hậu bị khép tội đại nghịch bất đạo và bị phế truất[32][33][34].

Năm Nguyên Sóc nguyên niên (128 TCN), mùa xuân, Vệ phu nhân sinh hạ Hoàng trưởng tử Lưu Cứ, con trai đầu tiên của Hán Vũ Đế, điều này khiến ông rất vui mừng, sai Đông Phương Sóc làm "Hoàng thái tử sinh phú" (皇太子生赋) cùng "Lập Hoàng tử môi chúc" (立皇子禖祝)[35][36][37]. Vì cảm tạ trời xanh ban cho đệ nhất hoàng tử, Vũ Đế bèn xây dựng linh đường tôn thờ thần sinh nở Cú Mang (句芒) thời thượng cổ. Hoàng tử được đặt tên là Lưu Cứ[38]. Khi đó, Trung đại phu Chủ Phụ Yển (主父偃) dâng tấu lấy lý do "mẹ quý nhờ con" mà xin lập Vệ phu nhân làm Kế hậu. Hán Vũ Đế chuẩn tấu, lấy ngày 1 tháng 3 (âm lịch) cùng năm đó sách lập Vệ phu nhân làm Hoàng hậu[39]. Chiếu rằng:

Đương thời Vệ hoàng hậu nhận được vô vàn sủng ái của Hán Vũ Đế, và cũng từ đây đã thành lệ cho các thời đại sau rằng hễ tiến hành đại lễ lập Hoàng hậu thì sẽ miễn xá thiên hạ[42]. Năm Nguyên Thú nguyên niên (122 TCN), Lưu Cứ được 7 tuổi, Hán Vũ Đế chính thức làm đại lễ tấn lập làm Hoàng thái tử[43].

Vệ Tử Phu làm Hoàng hậu, nhà họ ngoại nhờ thế nhận vinh sủng ngất trời. Ngoài Vệ Thanh, Vệ Trường Quân cũng được Hán Vũ Đế cất nhắc trọng dụng. Vệ Thanh sau đó trở thành danh tướng nhà Hán, 6 lần cầm quân đánh bại Hung Nô, về cơ bản làm tan rã toàn bộ thế lực của Hung Nô, bảo vệ biên giới phía Bắc Trung Quốc. Sau đó, Vệ Thanh được phong Đại tư mã Đại tướng quân (大司马大将军) tham gia chính sự, tước Trường Bình hầu (長平侯), thực ấp 6.000 hộ, cả ba người con của ông là là Vệ Kháng (衛伉) làm Nghi Xuân hầu (宜春侯), Vệ Bất Nghi (衛不疑) thụ phong Âm An hầu (陰安侯) và Vệ Đăng (衛登) phong Phát Càn hầu (髮榦侯), mỗi tước thực ấp 1.300 hộ[44][45]. Người cháu của Vệ hậu là Hoắc Khứ Bệnh, nhiều lần cùng Vệ Thanh ra trận đánh Hung Nô lập được công lao, được phong chức Phiêu kỵ tướng quân và Quán quân hầu (冠軍侯)[46].

Nhà họ Vệ lúc đó rất vinh hiển, có năm người được phong Liệt hầu, vì vậy đương thời có câu đồng dao[47]:

Khi ấy, Bình Dương công chúa góa chồng, muốn được tái giá. Có người khuyên công chúa chọn Vệ Thanh nhưng công chúa ngần ngại vì Vệ Thanh xuất thân là Thị vệ trong phủ, bèn hỏi ý kiến Vệ hoàng hậu. Vệ hậu rất vui mừng, muốn gia đình mình và hoàng tộc ngày càng thân thiết[47] nên nói lại với Hán Vũ Đế, lập tức được tán thành, hạ chiếu cho Vệ Thanh kết duyên với công chúa[49].

Nhiều năm sau, Vệ hậu tuổi cao nhan sắc suy giảm, Hán Vũ Đế bắt đầu sủng ái các phi tần khác như Vương phu nhân, Lý phu nhân và Câu Dặc phu nhân[50][51]. Dù vậy, bên ngoài Vệ Thanh cùng Hoắc Khứ Bệnh liên tiếp lập công nên Vệ Tử Phu vẫn có vinh hiển danh gia để dựa vào[52]. Bên cạnh đó, mỗi khi tuần du bên ngoài, Hán Vũ Đế thường giao mọi việc của Thiếu phủ (少府) trong nội đình cho Vệ hậu quản lý, đến khi quay về thì Hoàng hậu chỉ cần đem những việc quan trọng bẩm báo. Hoàng đế chưa hề nghi kỵ những việc do Hoàng hậu xử lý, thậm chí cho phép ra chỉ không cần tấu lại. Có thể thấy vai trò của Vệ Hoàng hậu trong việc quản lý nội đình khá cao, cũng như tình cảm Đế-Hậu rất đỗi tốt đẹp[53].